Podążając Herbaciano-Konnym Szlakiem

Chiny i Tybet przez stulecia prowadziły ze sobą wymianę handlową. Od wieków najbardziej pożądanym, zresztą nie tylko przez Tybetańczyków, chińskim produktem była herbata. Mieszkańcy Wyżyny Tybetańskiej, ze względu na wysokość nad poziomem morza oraz niesprzyjający surowy klimat, nie mogli jej uprawiać u siebie. Herbata w Tybecie była ceniona nie tylko przez elity, ale z czasem także przez niższe warstwy społeczeństwa, stąd popyt na nią był bardzo duży. Tybetańczycy w rozgrzewającej herbacie upatrywali doskonałą pitną alternatywę dla wody czy mleka. Chińczycy z kolei potrzebowali dorodnych tybetańskich koni. Przodkowie Czyngis Hana, a później on sam we własnej osobie oraz jego synowie, stanowili największe zagrożenie dla chińskiej państwowości. Aby przeciwstawić się mongolskim najazdom z północy, Chińczycy potrzebowali silnych i dobrze przygotowanych tybetańskich wierzchowców.

Tak narodził się jeden z najstarszych na świecie szlaków handlowych. Chińczycy eksportowali do Tybetu herbatę, natomiast importowali stamtąd konie. Śmiertelnie niebezpieczna droga wiodąca przez przełęcze na wysokościach dochodzących do około 5000 m n.p.m. została nazwana Herbaciano-Konnym Szlakiem. Jego właściwym początkiem była miejscowość Ya'an w prowincji Syczuan. Powstały jednak też inne odnogi, m.in. południowa, sięgająca najdalszych zakątków Junnanu. Tą drogą transportowana była herbata uprawiana w okolicach miasta Pu'er, położonego niedaleko obecnej granicy z Birmą.

Selekcjonowanie herbaty, Shuangjiang

Nasze malutkie miasteczko Menglian, w którym spędziliśmy ponad dwa tygodnie stacjonując w miejscowej szkole, zlokalizowane jest właśnie w prefekturze Pu'er. Wyruszając więc na północ w naszą wyprawę przez Chiny rozpoczęliśmy podążanie legendarnym Herbaciano-Konnym Szlakiem. Niemal wszystkie miejscowości, które później odwiedzaliśmy, miały mniej lub bardziej bogate związki z tą antyczną drogą handlową. W przeciwieństwie jednak do starodawnych karawan, nie wypakowaliśmy swoich plecaków herbatą, nie zaprzęgliśmy osłów w niezbędne do przetrwania zapasy żywności i nie wędrowaliśmy pieszo po dawno już zapomnianych ścieżkach (których fragmenty podobno gdzieś jeszcze istnieją). Skorzystaliśmy z rozwiązań bardziej gładkich i asfaltowych, które wraz z postępem technologicznym, jeszcze w pierwszej połowie XX wieku, przyczyniły się ostatecznego unicestwienia istniejącego od wieków handlowego szlaku. Wyruszyliśmy autostopem.

Pierwszym naszym przystankiem w drodze do Dali było Shuangjiang - zupełnie nieturystyczne, za to zupełnie autentyczne chińskie miasto. Jego wyróżnikiem na skalę całych Chin będą z pewnością zamieszkujące je mniejszości etniczne (Dai, Lahu i Wa), lecz na skalę okolicy jest to zwykła standardowa miejscowość. Dla nas jednak Shuangjiang będzie już na zawsze wyjątkowe, a to za sprawą pewnej szczególnej wspaniałej osoby.

Lindesy poznaliśmy przypadkiem. Spacerowałem akurat ulicami miasta, obserwowałem i fotografowałem toczące się w nim lokalne życie. W którymś momencie wypatrzyła mnie zupełnie obca dziewczyna, przywołała do siebie i zaczęła ze mną rozmowę. Nie wyglądała na typową Chinkę - ciemna karnacja, ciemniejszy odcień skóry, na pierwszy rzut oka właściwie zupełnie nieazjatyckie rysy twarzy. Ku mojemu zdziwieniu szybko okazało się jednak, że jest stąd i prowadzi w pobliżu malutki kram, na którym sprzedaje napoje – wodę z cytryną, herbatę z mlekiem, itp. Jej charakterystyczny wygląd wynikał z tego, że pochodzi z mniejszości etnicznej Wa. Zaprowadziła mnie po chwili do swojego stoiska i dała w prezencie herbatę z mlekiem. Nie chciała przyjąć za nią zapłaty.

Następnego dnia znów się spotkaliśmy. Największą jednak niespodzianką było to, że Lindesy zaprosiła nas na wspólną kolację razem z jej mężem i córką. To było niesamowite. Obca osoba, właściwie dopiero co dzień wcześniej poznana, zaprosiła nas na wspólny rodzinny posiłek. Byliśmy zachwyceni propozycją i oczywiście nie mogliśmy odmówić. Ponownie spotkaliśmy się więc wieczorem i wszyscy razem pojechaliśmy do restauracji. Lindesy zamówiła dla każdego lokalną zupę nudlową oraz specjalne danie z krabów. Po posiłku zostaliśmy jeszcze zaproszeni do ich mieszkania, gdzie wszyscy razem mogliśmy jeszcze w domowej atmosferze posiedzieć i pogadać. To było niezapomniane doświadczenie.

Wspólna kolacja z Lindesy i jej rodziną

Nasza podróż wiodła dalej na północ. Po przejechaniu kolejnych prawie 400 km dotarliśmy na stopa do Dali. Wjeżdżając do miasta czuliśmy, że znów przecinają się ścieżki naszych dwóch odrębnych podróży, że znów stajemy na środku czasoprzestrzennego skrzyżowania. Wróciliśmy bogatsi w olbrzymi bagaż podróżniczych doświadczeń. Nie mogliśmy uwierzyć w to, jak bardzo zmieniliśmy się od czasu naszej ostatniej wizyty w tym mieście. Kiedyś przyjechaliśmy tu pociągiem, jedynym transportem w Chinach, jaki był wówczas w naszym organizacyjnym zasięgu; dziś przyjechaliśmy autostopem, czyli bardziej „na żywioł”. Kiedyś zastanawialiśmy się jakie atrakcje w okolicy zobaczyć; dziś bardziej nastawialiśmy się na poznawanie ludzi. Zmieniliśmy się od tamtego czasu. I sami jesteśmy pod wrażeniem jak bardzo.

Powrót do Dali

Byliśmy bardzo zaskoczeni, gdy dowiedzieliśmy się, że w Dali i jego okolicach produkuje się ser. Tak, prawdziwy ser i to w Chinach! Skąd zatem wziął się ser w kraju, który raczej nie słynie z wyrobów nabiałowych? Zwyczaj spożywania oraz wiedzę o procesie wytwarzania sera najprawdopodobniej w te zakątki Junnanu przywieźli Mongołowie podczas swoich podbojów. Historia prawie jak baśń. Większość Chińczyków pewnie nawet nie zdaje sobie z tego sprawy, że są miejsca w ich kraju, w których produkuje się ser. Nam udało się odwiedzić wytwórnię sera w Xizhou, gdzie na własne oczy mogliśmy obejrzeć z bliska każdy etap produkcji, a także dokonać degustacji. Lokalnie wytwarzany w tych rejonach ser jest „rozciągany” przez co staje się podłużny i bardzo cienki. Następnie, wystawiając na działanie słońca, suszy się go na specjalnych palach. Gotowy więc produkt jest cienki i twardy. Można go spożywać w tej postaci (smakuje znakomicie), ale także może zostać podany ze specjalną konfiturą z płatków róż. W miasteczku Dali można znaleźć kramy, na których ser ten sprzedaje się po uprzednim grillowaniu z dodatkiem... cukru.

Suszenie sera na palach, wytwórnia sera w Xizhou

Suszący się ser

Degustacja gotowego wyrobu (z konfiturą różaną i bez)

Grillowana wersja sera do kupienia w Dali

Kolejnym przystankiem było miasto Lijiang. W naszej podróży na północ Junnanu chcieliśmy je ominąć, jednak pewne zabawne okoliczności sprawiły, że przez przypadek tam zawitaliśmy (ale więcej o tym innym razem). Miasto to słynie z rozległego starego miasta, bogatego w urokliwe wąski uliczki, sklepiki z pamiątkami, restauracje i kawiarnie. Planowaliśmy NIE odwiedzać tego miasta z jednej głównej przyczyny... Tłumy, tłumy i jeszcze raz tłumy. Lijiang „pęka w szwach” od natłoku azjatyckich turystów, którzy wypełniają po brzegi wszelkie ulice i uliczki starego miasta. Trudno cieszyć się tradycyjną chińską architekturą, gdy starówka wygląda tak:

Lijiang

Na chińskie święto o nazwie „Festiwal Smoczych Łodzi” zajechaliśmy do miasta Weixi. Głównym elementem tego wydarzenia są wyścigi smoczych łodzi. Z pewnością celebruje się je z większą pompą w miastach, które dysponują długą i szeroką rzeką. Próżno jednak szukać takiej w górskim Weixi. Mogliśmy za to uświadczyć tam innych oznak obchodzenia tego święta. Drzwi domów zdobiły specjalne dekoracje, na ulicach można było kupić typowe dla tego święta przekąski (kupuje się je tylko raz w roku, właśnie podczas Festiwalu Smoczych Łodzi), a w centrum miasta zorganizowany był olbrzymi uliczny bazar, chyba największy jaki do tej pory widzieliśmy w Chinach.

Uliczny bazar w Weixi

Cała trasa południowej odnogi Herbaciano-Konnego Szlaku jest prawdziwym skarbcem zamieszkujących Junnan mniejszości etnicznych. W Shuangjiang były to głównie ludy Dai, Lahu i Wa. Dali i Xizhou zamieszkiwane są głównie przez mniejszość etniczną Bai. W Lijiang dominuje społeczność Naxi. Natomiast Weixi jest domem dla mniejszości etnicznej Lisu. Wszyscy oni zachowują swoją odrębność, która przejawia się m.in. w języku, zwyczajach, tradycyjnych strojach, architekturze domów, wierzeniach, itp.

Architektura typowa dla mniejszości etnicznej Bai

Mniejszość etniczna Bai

Tańczące kobiety z mniejszości etnicznej Naxi

Po opuszczeniu Weixi nasza podróż przez Junnan wiodła dalej na północ. Podobnie jak przez wiele stuleci karawany z chińską herbatą przemierzały góry, rzeki i bezdroża do miejsca, gdzie mogą ją wymienić na dorodne konie, tak i my podążyliśmy w tym samym kierunku. Przez coraz mniej zaludnione i coraz bardziej trudno dostępne górskie rejony obraliśmy kurs... na Tybet.


Paweł


PRZECZYTAJ TAKŻE (o naszym pierwszym pobycie w Dali w 2012 roku):
- Miasteczko Dali i szczyty niezdobyte